تجزیه‎ی عاملی کارآیی مصرف آب و برخی صفات کمی و عملکرد در کنجد (Sesamum indicum L.) تحت‎تأثیر کاربرد نیتروژن و نهاده‎های اکولوژیک در شرایط تنش خشکی

نویسندگان

چکیده مقاله:

چکیده سابقه و هدف: دسترسی ناکافی به آب در مناطق خشک و نیمه‎خشک، افزایش کارآیی مصرف آب را به‌عنوان یکی از محورهای اصلی کشاورزی پایدار در این مناطق مطرح کرده است. از این رو، در سال‎های اخیر تلاش‌های فراوانی به‌منظور افزایش کارایی مصرف آب صورت گرفته است که در این مسیر، بهره‌گیری از سوپرجاذب‌ها و محلول‎پاشی نهاده‎های بوم‎سازگاری نظیر اسید هیومیک و اسید سالیسیلیک جهت صرفه‌جویی و استفاده‌ی بهینه‌ی آب مدنظر قرار گرفته‌اند، لذا این پژوهش با هدف استفاده از تجزیه و تحلیل عاملی در تعیین عوامل مؤثر بر کارآیی مصرف آب کنجد در شرایط کاربرد همزمان نیتروژن و نهاده‎های بوم‎سازگار انجام شد. مواد و روش‎ها: این پژوهش در سال زراعی 95- 1394 در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه فردوسی مشهد به‎صورت کرت‎های خرد شده در قالب طرح پایه‎ی بلوک‎های کامل تصادفی با سه تکرار انجام شد. سطوح آبیاری (50 و 100 درصد نیاز آبی) در کرت‎های اصلی و تیمارهای تغذیه‎ای شامل 1- کاربرد 75 کیلوگرم در هکتار نیتروژن خالص به‌علاوه 80 کیلوگرم سوپرجاذب رطوبت، 2- کاربرد 80 کیلوگرم در هکتار هیدروژل سوپرجاذب رطوبت به‌علاوه کاربرد توأم 6 کیلوگرم در هکتار اسید هیومیک و یک میلی‎مولار اسید سالیسیلیک 3- کاربرد توأم 6 کیلوگرم در هکتار اسید هیومیک و یک میلی‎مولار اسید سالیسیلیک به‌علاوه کاربرد 75 کیلوگرم در هکتار نیتروژن خالص 4- کاربرد توأم 6 کیلوگرم در هکتار اسید هیومیک و یک میلی‎مولار اسید سالیسیلیک به‌علاوه 75 کیلوگرم در هکتار نیتروژن خالص به‎علاوه 80 کیلوگرم سوپرجاذب رطوبت و 5- شاهد در کرت‎های فرعی قرار گرفتند. یافته‎ها: نتایج آزمایش نشان داد که بیشترین عملکرد دانه (1672 کیلوگرم در هکتار) با تأمین 100 درصد نیاز آبی و در تیمار کاربرد همزمان نیتروژن، سوپرجاذب، اسید هیومیک و اسید سالیسیلیک بدست آمد. نقش اسید هیومیک و اسید سالیسیلیک در بهبود اکثر صفات مورد مطالعه بسیار محسوس بود، به‎طوری‎که عملکرد دانه، شاخص سطح برگ، سرعت رشد محصول، و کارآیی مصرف آب به‎ترتیب 22، 31، 30 و 21 درصد در تیمارهای دارای اسید هیومیک و اسید سالیسیلیک بیشتر از تیمارهای بدون این دو نهاده بود. بر اساس نتایج تحلیل عاملی، متغیرها به دو عامل تجزیه شده و عامل اول 59 درصد از واریانس متغیرها را تبیین کرد. عامل اول شامل متغیرهای عملکرد دانه، وزن دانه در بوته، سرعت رشد محصول، نیتروژن و فسفر خاک و کارآیی مصرف آب و عامل دوم به متغیرهای عملکرد ماده خشک، ارتفاع بوته، شاخص سطح برگ و pH خاک تعلق گرفت. نتیجه‎گیری: به‎طور کلی نتایج این پژوهش نشان داد که در شرایط تنش خشکی (تأمین 50 درصد نیاز آبی)، تیمارهای کاربرد همزمان نیتروژن و سوپرجاذب، کاربرد همزمان سوپرجاذب، اسید هیومیک و اسید سالیسیلیک، کاربرد همزمان نیتروژن، اسید هیومیک و اسید سالیسیلیک و کاربرد همزمان نیتروژن، سوپرجاذب، اسید هیومیک و اسید سالیسیلیک کارآیی مصرف آب را به‎ترتیب 15، 27، 32 و 40 درصد نسبت به شاهد بهبود بخشید. با توجه نتایج تجزیه‎ی عاملی و متغیرهای متعلق به هر عامل، به‎نظر می‎رسد عامل اول شاخصی از عملکرد محصول و عامل دوم منعکس‎کننده‎ی ویژگی‎های ذاتی آرایش فضایی بوته (بار زیاد متغیرهای ارتفاع بوته و شاخص سطح برگ روی این عامل) بود. به‎طور کلی، به‎نظر می‎رسد که کاربرد همزمان نیتروژن و نهاده‎های بوم‎سازگار ضمن بهبود عملکرد و خصوصیات رشدی گیاه، می‎تواند کارآیی مصرف آب را بهبود بخشد. همچنین انجام تجزیه‏ی عاملی و همبستگی بالای متغیرهای درون هر عامل با یکدیگر، حاکی از آن بود که با ایجاد هر گونه تغییر در متغیرهایی که با کارآیی مصرف آب روی یک عامل قرار گرفته‎اند، می‎توان کارآیی مصرف آب را افزایش داده و خسارات ناشی از تنش خشکی و کم‎آبی را به حداقل رساند.

برای دانلود باید عضویت طلایی داشته باشید

برای دانلود متن کامل این مقاله و بیش از 32 میلیون مقاله دیگر ابتدا ثبت نام کنید

اگر عضو سایت هستید لطفا وارد حساب کاربری خود شوید

منابع مشابه

اثر تنش کم‌آبی بر عملکرد،کارایی مصرف آب و شاخص برداشت ارقام کنجد (Sesamum indicum L.)

به‌منظور بررسی اثر تنش کم‏آبی بر عملکرد، کارایی مصرف آب و شاخص برداشت ارقام کنجد، آزمایشی به‌صورت طرح کرت‏های خرد‌شده در قالب طرح بلوک‏های کامل تصادفی با 3 تکرار، در مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی پارس‏آباد، در سال زراعی 1387‌ـ 1388 اجرا شد. در این آزمایش، آبیاری به‌منزلۀ عامل اصلی در 3 سطح (50، 75 و 100 درصد نیاز آبی گیاه) و 10 رقم کنجد به‌منزلۀ عامل فرعی بررسی شد. برای محاسبۀ مقدار و زمان...

متن کامل

بهبود عملکرد، درصد روغن و پروتئین کنجد(Sesamum indicum L.) تحت شرایط تنش خشکی با محلول‌پاشی روی و بور

سابقه و هدف: تنش خشکی از مهم‌ترین عوامل محیطی کاهش رشد و عملکرد بسیاری از گیاهان زراعی به‌خصوص در مناطق خشک و نیمه‌خشک دنیا محسوب می‌شود. در طی بروز تنش خشکی به‌علت بالا رفتن غلظت املاح محلول در محیط ریشه و در نتیجه افزایش پتانسیل اسمزی خاک، از جذب عناصر غذایی تا حد زیادی کاسته می‌شود. در صورت بالا رفتن pH محلول خاک، جذب عناصر کم‌مصرف بیشتر از سایر عناصر دچار اختلال می‌شود. در این میان کمبود رو...

متن کامل

Degenerate Four Wave Mixing in Photonic Crystal Fibers

In this study, Four Wave Mixing (FWM) characteristics in photonic crystal fibers are investigated. The effect of channel spacing, phase mismatching, and fiber length on FWM efficiency have been studied. The variation of idler frequency which obtained by this technique with pumping and signal wavelengths has been discussed. The effect of fiber dispersion has been taken into account; we obtain th...

متن کامل

تأثیر کود نانو در سطوح مختلف نیتروژن بر عملکرد دانه و روغن کنجد(Sesamum indicum L.)

به منظور ارزیابی اثر کود نانو و نیتروژن بر گیاه کنجد آزمایشی در مرکز تحقیقات کهنوج به‌صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار اجرا شد. فاکتورهای آزمایش شامل کود نانو] شاهد (بدون کود)، 1، 2 و 3 در هزار) [و سطوح مختلف کود نیتروژن (0، 50، 100 و 150 کیلوگرم در هکتار) بودند. نتایج تجزیه واریانس نشان داد که بیشترین ارتفاع بوته، تعداد کپسول و عملکرد بیولوژیک از تیمار مصرف 150 کیلوگر...

متن کامل

تأثیر کود نانو در سطوح مختلف نیتروژن بر عملکرد دانه و روغن کنجد(Sesamum indicum L.)

به منظور ارزیابی اثر کود نانو و نیتروژن بر گیاه کنجد آزمایشی در مرکز تحقیقات کهنوج به‌صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار اجرا شد. فاکتورهای آزمایش شامل کود نانو] شاهد (بدون کود)، 1، 2 و 3 در هزار) [و سطوح مختلف کود نیتروژن (0، 50، 100 و 150 کیلوگرم در هکتار) بودند. نتایج تجزیه واریانس نشان داد که بیشترین ارتفاع بوته، تعداد کپسول و عملکرد بیولوژیک از تیمار مصرف 150 کیلوگر...

متن کامل

تأثیر کود نانو در سطوح مختلف نیتروژن بر عملکرد دانه و روغن کنجد(Sesamum indicum L.)

به منظور ارزیابی اثر کود نانو و نیتروژن بر گیاه کنجد آزمایشی در مرکز تحقیقات کهنوج به‌صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار اجرا شد. فاکتورهای آزمایش شامل کود نانو] شاهد (بدون کود)، 1، 2 و 3 در هزار) [و سطوح مختلف کود نیتروژن (0، 50، 100 و 150 کیلوگرم در هکتار) بودند. نتایج تجزیه واریانس نشان داد که بیشترین ارتفاع بوته، تعداد کپسول و عملکرد بیولوژیک از تیمار مصرف 150 کیلوگر...

متن کامل

منابع من

با ذخیره ی این منبع در منابع من، دسترسی به آن را برای استفاده های بعدی آسان تر کنید

ذخیره در منابع من قبلا به منابع من ذحیره شده

{@ msg_add @}


عنوان ژورنال

دوره 27  شماره 1

صفحات  19- 39

تاریخ انتشار 2020-04-20

با دنبال کردن یک ژورنال هنگامی که شماره جدید این ژورنال منتشر می شود به شما از طریق ایمیل اطلاع داده می شود.

میزبانی شده توسط پلتفرم ابری doprax.com

copyright © 2015-2023